Wśród najpopularniejszych metod testowania na obecność koronawirusa wymieniane są testy genetyczne PCR (wykonywane w punktach pobrań i testowane w laboratorium), testy antygenowe (gwarantujące wynik w 15-30 minut) oraz testy na przeciwciała IgG/IgM sprawdzające próbkę pod kątem przeciwciał wytworzonych przez organizm jako naturalny mechanizm ochronny przed wirusem. O ile testy kasetowe na przeciwciała nie mogą być traktowane jako jednoznaczne potwierdzenie zakażenia COVID-19, testy antygenowe zostały dopuszczone w Polsce jako równie wiarygodne jak testy PCR. Czym są testy antygenowe na koronawirusa, jak działają i gdzie można je wykonać?
Jak działają testy antygenowe na koronawirusa?
Testy antygenowe wykonywane na próbce z nosa lub nosogardzieli pozwalają na wykrycie antygenu SARS-CoV-2 i przy zachowaniu odpowiedniej czułości (>80%) i swoistości testu (>97%) możliwe jest traktowanie uzyskanego wyniku jako potwierdzenia choroby wywoływanej wirusem SARS-CoV-2. Testy antygenowe wymagały wcześniej potwierdzenia uzyskanych wyników z pomocą testów genetycznych PCR, ale obecnie mogą być uznawane za wiarygodne. WHO zaleca oczywiście, by w dalszym ciągu otrzymane wyniki były potwierdzane dokładniejszym badaniem genetycznym, jednak na potrzeby przyspieszenia diagnozowania pacjentów i izolowania osób chorych na COVID-19, wartość testu antygenowego jest wystarczająco wysoka.
Sam test antygenowy ma za zadanie wykryć w pobranej próbce obecność antygenów wirusa, pojawiających się w trakcie aktywnego namnażania się infekcji. Zarówno u pacjentów, którzy nie mają jeszcze objawów choroby, jak i tych mających jednoznaczne objawy wskazujące na COVID-19, testy antygenowe mogą posłużyć jako szybki sposób na weryfikację potencjalnego zarażenia i być podstawą do podjęcia samoizolacji – to niezwykle istotne w przypadku osób pracujących z dużą grupą osób czy przebywających w otoczeniu bliskich, bo tylko przez izolację możliwe jest ograniczenie rozprzestrzeniania się choroby.
Kto może wykonać test antygenowy na COVID-19?
Jedną z powszechnie powtarzanych błędnych informacji o testach antygenowych na COVID-19 jest informacja, że testy takie można wykonywać samodzielnie. Choć rzeczywiście są one dostępne w sprzedaży online i znacznie łatwiejsze do zakupienia i wykonania niż testy genetyczne PCR, jedynie odpowiednio przygotowani i przeszkoleni pracownicy medyczni są w stanie zapewnić właściwe warunki do przeprowadzenia testu antygenowego i zapewnić wiarygodny wynik badania.
W związku z powyższym wszystkie testy antygenowe o odpowiedniej czułości i swoistości dostępne w sprzedaży online są przeznaczone wyłącznie do zakupu dla osób ze środowiska medycznego, na potrzeby prywatnych gabinetów medycznych, przychodni oraz różnego rodzaju placówek chcących wprowadzić możliwość testowania pacjentów na COVID-19. Z testów antygenowych korzysta się także m.in. w szpitalach w celu badania personelu medycznego – uzyskanie szybkiego wyniku znacząco ułatwi izolowanie tych lekarzy i pielęgniarek, którzy nieświadomi zarażenia mogliby przekazywać wirusa kolejnym pacjentom.
Czy testy antygenowe są tak samo skuteczne, jak testy PCR?
Skuteczność testów genetycznych PCR jest najwyższa ze względu na możliwość przeanalizowania próbki w laboratorium i wykrycia pełnych sekwencji genowych wirusa SARS-CoV-2 dających potwierdzenie infekcji lub jej brak. Testy antygenowe są zaprojektowane do wykrywania antygenów – białek, które powstają w organizmie w trakcie namnażania się wirusa. Najwyższa skuteczność testów antygenowych przypada więc na pierwsze dni rozwijającej się infekcji i jej najbardziej aktywne stadium. Z perspektywy zaleceń WHO dokładność testów antygenowych jest jednak na tyle wysoka, by możliwe było, w sytuacji ograniczonego dostępu do testów PCR, wykonywanie testów antygenowych dla potwierdzenia przypadków COVID-19.
Zalety testów antygenowych to nie tylko krótszy czas oczekiwania na wynik (15-30 minut) w porównaniu do testów PCR (powyżej 24h), ale też niższa cena testu. W przypadku pracodawców, którzy ze względu na ryzyko zarażenia chcieliby przeprowadzić testy u wszystkich swoich pracowników, testy antygenowe mogą być znacznie szybszym, wygodniejszym, a przy tym tańszym rozwiązaniem dającym wysoką pewność wykrycia osób zarażonych i odizolowania ich od pozostałych zanim wirus rozprzestrzeni się w całym zakładzie. Testy antygenowe są przy tym znacznie łatwiej dostępne, bo poza oficjalnymi punktami poboru udostępnianymi przez NFZ, testy antygenowe mogą być bez problemu wykonywane w przychodniach, prywatnych gabinetach lekarskich czy szpitalach bez zbędnego wydłużania czasu oczekiwania na test.